- Dzisiejsza sesja będzie decydować o losach Wałbrzycha. Wałbrzych to jeden, specyficzny organizm urbanistyczny. Powinien rozwijać się dynamicznie - powiedział na wstępie prezydent Roman Szełemej.
Tak jak powiedział Szełemej - sytuacja Wałbrzycha jest specyficzna. Przed miastem stoi dużo wyzwań w kwestii rewitalizacji. Potrzebne są dodatkowe, zewnętrzne środki, ponieważ Gmina Wałbrzych ze środków, którymi dysponuje, nie jest w stanie przeprowadzić skutecznej rewitalizacji wymagających tego obszarów miasta, ani nie jest w stanie w sposób odpowiedni zapewnić opieki nad zabytkami. I tu właśnie pojawiło się pytanie, czy za wszelką cenę należy ratować niszczejące budynki tylko dlatego, że są wpisane do rejestru zabytków?
Barbara Nowak-Obelinda - Wojewódzki Konserwator Zabytków - poinformowała zebranych, że jeżeli chodzi o obowiązujące założenia dotyczące ochrony zabytków, to od 2003 roku są pewne instrumenty, którymi samorządy mogą się posługiwać. Chodzi tu głównie o ewidencję gminną zabytków. Dopóki gmina nie ma swojej ewidencji, funkcjonuje ewidencja konserwatora. Samorządy mogą tworzyć własne ewidencje gminne zabytków, uzgadniane oczywiście z konserwatorem i te właśnie zabytki będą chronione. Natomiast, jeżeli dany obiekt jest w złym stanie, przez co utracił wartość zabytkową, może zostać wykreślony z listy zabytków.
Dotychczasowe działania Miasta w ramach opieki nad zabytkami przedstawił Robert Szymala - wałbrzyski Urbanista Miejski. Jako przykłady działań podał między innymi Park Wielokulturowy "Stara Kopalnia", gdzie rewitalizacji poddano 16 obiektów, a kwota przeznaczona na pierwszy etap rewitalizacji wyniosła 120 milionów złotych, Zamek Książ, którego utrzymanie to kwota 6 milionów złotych, przy 500 000 złotych wypracowanego zysku, Park Sobieskiego, którego rewitalizacja kosztowała 5 500 000 złotych, budynek mieszkalny przy ulicy Drzymały, wyremontowany za kwotę 3 milionów złotych, remont Publicznego Gimnazjum nr 1 za kwotę 3,3 miliona złotych, czy rewitalizację znajdującego się w bezpośrednim sąsiedztwie wałbrzyskiego Urzędu Miasta szaletu miejskiego za kwotę blisko 300 000 złotych. W tym roku w budżecie Gminy Wałbrzych zabezpieczono kwotę 200 000 złotych, przeznaczoną na dofinansowanie budynków wpisanych do rejestru zabytków. Takich kamienic na terenie miasta jest 86. Dodatkowo mamy na terenie miasta około 600 kamienic komunalnych i około 1 100 kamienic z funkcjonującymi wspólnotami mieszkaniowymi.
Miasto posiada 1866 obiektów zabytkowych wpisanych do rejestru i ewidencji zabytków. Obiekty te są zweryfikowane przez Gminę Wałbrzych. Dodatkowo mamy 100 obiektów niezidentyfikowanych i 100 obiektów dodatkowych, zasługujących na ujęcie w ewidencji ze względu na swoje walory architektoniczne lub historyczne. W założeniach do programu opieki nad zabytkami znalazły się takie pozycje jak kompleksowe działania rewaloryzacyjne i adaptacyjne zabytków w celu ochrony krajobrazu kulturowego, ochrony obiektów zabytkowych, zintegrowana ochrona środowiska kulturowego i przyrodniczego, rozwój tożsamości regionalnej, inwentaryzacja dziedzictwa cywilizacyjnego regionu i stworzenie Gminnej Ewidencji Zabytków.
Ważnym punktem dyskusji był temat remontów kamienic w Śródmieściu. Nie do końca wiadomo, czy remontować je powinny wspólnoty, czy miasto. Problemem jest niski zwykle fundusz remontowy, który nie pozwala wspólnotom na przeprowadzanie remontów, zwłaszcza gdy kamienice te są na liście zabytków konserwatora, ponieważ tego typu obiekty wymagają dużo wyższych nakładów w przypadku remontu. Tu pojawił się pomysł na utworzenie specjalnego funduszu na ratowanie zabytków, który powinien funkcjonować na zasadzie budżetu partycypacyjnego. Na remont czy rewitalizację przeznaczana by była określona kwota, a obywatele podczas głosowania mogliby decydować, który obiekt ich zdaniem powinien być poddany rewitalizacji. Kolejną możliwość pozyskania środków zewnętrznych stwarza nowa finansowa perspektywa unijna na lata 2014-2020, gdzie projekty rewitalizacyjne mają wysoki priorytet.
W dalszej części dyskusji Prezes Miejskiego Zarządu Budynków w Wałbrzychu - Marek Małecki - powiedział, że należy przeprowadzić analizę potrzeb finansowych pod kątem rewitalizacji, ponieważ przy obecnym sposobie finansowania, nie ma szans na przeprowadzenie skutecznej rewitalizacji. Potrzeby w tym względzie wynoszą dwa miliardy złotych tylko dla potrzeb mieszkalnych, a MZB ma do dyspozycji 30 milionów rocznie.
- Jesteśmy przygnieceni skalą problemu. Mamy do czynienia z jednym z najbiedniejszych miast w Polsce. Mamy budżet na poziomie 600 milionów złotych, a potrzeby na poziomie dwóch miliardów złotych. Skala potrzeb jest niewspółmierna do środków, jakimi dysponujemy - powiedział Roman Szełemej.
Kolejnym punktem sesji były Parki Kulturowe. Tu głos zabrali przybyli na wczorajszą sesję goście - Stanisław Dziedzic i Anna Włodarczyk z Urzędu Miasta Krakowa i Tomasz Ossowicz - dyrektor Biura Rozwoju Wrocławia. Goście przedstawiali sytuację związaną z powstawaniem i funkcjonowaniem Parków Kulturowych w Krakowie i Wrocławiu, dzieląc się z zebranymi swoimi doświadczeniami, prezentując osiągnięcia i zwracając uwagę na możliwe trudności i zagrożenia. Z wypowiedzi jasno wynikało, że Park Kulturowy, z wprowadzonymi ograniczeniami dotyczącymi na przykład powierzchni reklamowych, z miejskim planem zagospodarowania przestrzennego i z planem ochrony zabytków sprzyja rewitalizacji, uporządkowaniu miasta, przyciągnięciu turystów i pozyskiwaniu środków. Podstawowym celem planowanego w Wałbrzychu Parku Kulturowego jest zachowanie dla przyszłych pokoleń obszaru o unikalnym charakterze, budowanie tożsamości mieszkańców Wałbrzycha, pielęgnowanie lokalnego patriotyzmu i zrównoważony rozwój obszaru Śródmieścia, z uwzględnieniem jego zabytkowego charakteru.
