Jak pisze we wstępie do analizy wykorzystania środków z Funduszu Dróg Samorządowych prof. Paweł Swianiewicz struktura dochodów budżetów samorządowych powoli, ale systematycznie zmienia się – na niekorzyść. Stopniowo maleje udział dochodów własnych, a rośnie dotacji celowych, o których wykorzystaniu samorządy decydują tylko w niewielkim stopniu, stając się wykonawcą polityk określanych na poziomie rządowym. Zmiany w tym kierunku zachodziły od dawna. Dotacja to najczęstszy sposób, za pomocą którego politycy próbują rozwiązywać różne problemy społeczne, a także usprawniać usługi, za które odpowiadają samorządy.
– Skutki tej ewolucji to nie tylko zmniejszająca się samodzielność samorządów w zakresie podejmowania decyzji odnoszących się do struktury wydatków. Obszerna literatura akademicka oparta na badaniach prowadzonych w różnych krajach wskazuje, że programy dotacji celowych wiążą się z zagrożeniem politycznego zniekształcenia alokacji środków – pisze prof. Swianiewicz.
W analizie przedstawionej na łamach „Wspólnoty" prof. Swianiewicz wykazuje, że z takim zniekształceniem mamy do czynienia także w przypadku Funduszu Dróg Samorządowych. Z przedstawionych wywodów wynika, że jest ono dość znaczące.
Podstawową miarą zastosowaną w raporcie są mediany rozkładu. Mediana to wartość, która dzieli w tym przypadku gminy (powiaty) na dwie połowy – w jednej z nich wartości zmiennej są niższe, a w drugiej – wyższe od mediany.
Przewaga dotacji otrzymywanych przez gminy, których władze powiązane są z PiS, jest bardzo wyraźna. Najmniejsze wsparcie otrzymują gminy rządzone przez ugrupowania opozycyjne – w tym przypadku mediana wartości wynosi 0, co oznacza, że więcej niż połowa tych gmin nie otrzymała żadnej dotacji. Jednostki, w których dominują ugrupowania lokalne, znajdują się pośrodku między oboma omówionymi wyżej grupami.
Przytoczone wyniki wskazują, że rozdział środków z Funduszu Dróg Samorządowych wykazuje skrzywienie, które może być interpretowane jako wynikające z orientacji politycznej władz samorządowych. Wydaje się również, że skala tego skrzywienia jest większa, niż miało to miejsce w latach ubiegłych w innych programach dotacyjnych.
Prof. Paweł Swianiewicz jest profesorem ekonomii, kierownikiem Katedry Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.
